Οι πρώτοι οικισμοί στην περιοχή δημιουργήθηκαν γύρω από τις δραστηριότητες του πορθμείου, το οποίο ξεκίνησε να λειτουργεί περίπου τον 17ο αιώνα, επιτρέποντας τη μεταφορά εμπορευμάτων, ζώων και ανθρώπων, από και προς το νησί της Σαλαμίνας. Κάπως έτσι προήλθε και το όνομα του τόπου αυτού, Πέραμα δηλαδή Πέρασμα. Αλλά η ύπαρξη του Περάματος πραγματικά ξεκίνησε από όλους εκείνους που «επέλεξαν», συχνά εξαιτίας της αναγκαιότητας, να μετατρέψουν το Πέραμα από «πέρασμα» σε σημείο «προορισμού».

​

Τα γεγονότα της Μικράς Ασίας το 1922 διαδραμάτισαν εδώ καθοριστικό ρόλο: το 1926, οικογένειες που αρχικά προέρχονταν από το Φανάρι (της επαρχίας Δέρκων), εγκαταστάθηκαν στην αρχή προσωρινά, στη συνέχεια μόνιμα, δημιουργώντας τον  συνοικισμό που ονομάστηκε Αλιευτικός Συνοικισμός Προσφύγων Περάματος επαρχίας Δέρκων. Την ίδια περίπου χρονική περίοδο, τα ναυπηγεία που λειτουργούσαν στην περιοχή του Αγίου Διονυσίου στον Πειραιά, εξαιτίας της επέκτασης των εγκαταστάσεων του κεντρικού λιμένα, μεταφέρθηκαν στο Πέραμα και πολύ σύντομα γύρω από αυτά αναπτύχθηκε ένας νέος συνοικισμός από ναυπηγούς αυτή τη φορά. Το 1928, πρόσφυγες από το Ικόνιο και την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης εγκαταστάθηκαν πιο ανατολικά.

​

Έτσι το Πέραμα έγινε πόλη της ναυτοσύνης: ναυπηγοί, ψαράδες και απόδημοι υπήρξαν οι πρώτοι του κάτοικοι και έκαναν το μέρος αυτό την νέα τους πατρίδα. Ξεπερνώντας την νοσταλγία του ατομικού τους παρελθόντος και απελευθερώνοντας τον εαυτό τους από το βάρος της ιστορίας, κατάφεραν να σφυρηλατήσουν μια νέα συλλογική εμπειρία.    

Μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή δεν θύμιζε σε τίποτα το βιομηχανικό τοπίο του παρόντος. Εύποροι έμποροι από τον Πειραιά συνήθιζαν να διατηρούν τις παραθεριστικές τους κατοικίες στο κατάφυτο από δέντρα όρος Αιγάλεω, ενώ η πρόσβαση στη θάλασσα ήταν ελεύθερη, καθώς το εμπορικό λιμάνι δεν είχε ακόμη μεταφέρει τις κύριες δραστηριότητες του στην περιοχή. Κατά τη περίοδο του πολέμου, οι Γερμανοί κατακτητές έχτισαν ένα εργοστάσιο ξυλείας στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Σχιστό, αποψιλώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του ορεινού όγκου. Αργότερα, η επέκταση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρελαίου και η ανάπτυξη του οικισμού στο μεγαλύτερο πρόσθιο μέρος του βουνού προς στη θάλασσα, μείωσαν περαιτέρω το ποσοστό του πρασίνου. Μαζί με την ραγδαία εκβιομηχάνιση της περιοχής, οι εμπορικές δραστηριότητες του λιμανιού και των ναυπηγείων επεκτάθηκαν και η ελεύθερη πρόσβαση των κατοίκων στη θάλασσα σε μεγάλο βαθμό χάθηκε.

 

Με το υποβαθμισμένο φυσικό τοπίο και με την ιδιότυπη γεωγραφική τάση απομόνωσης, το Πέραμα γρήγορα απέκτησε την φήμη της πόλης του εργατισμού, μιας κοινωνικά αποκομμένης «λαϊκής συνοικίας», που στα μάτια πολλών ήταν συνυφασμένη με την εικόνα της οικονομικής και κοινωνικής δυστυχίας: το είδος μιας «αφελούς» ταυτότητας που συνδέεται με τον κοινωνικό τύπο του εργάτη, του κατοίκου της «λαϊκής γειτονιάς» , την «φτώχεια» γενικότερα. Αυτού του είδους οι απλουστευτικοί ορισμοί υποτιμούν κατάφωρα τις δυνατότητες της πόλης και των ανθρώπων της, αγνοώντας τον δημιουργικό χαρακτήρα τους, την αυθεντική αισθητική του τόπου, το πνεύμα και τη θέληση όλων εκείνων που από αναγκαιότητα ή λόγω το περιστάσεων βρέθηκαν σε δυσμενή θέση. Ως εκ τούτου, όταν κανείς αναφέρεται στο Πέραμα, ταυτόχρονα αναφέρεται σε κάθε Πέραμα αυτού το κόσμου, σε όλα αυτά τα οποία προκύπτουν από τη συνεχή επέκταση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και της πίεσης.

Φαινόμενα όπως, η εξάντληση των φυσικών πόρων, οι περιφερειακές συγκρούσεις, η κλιματική κρίση και ο πολιτιστικός διαχωρισμός, επηρεάζουν και απειλούν το μέλλον συνολικά της ανθρωπότητας. Είναι τα ίδια αυτά ζητήματα που επαναφέρουν διαρκώς το ενδιαφέρον για επανεξέταση των ουμανιστικών αξιών στο πλαίσιο του 21ου αιώνα.

 

Μπορεί άραγε σήμερα ο άνθρωπος να εξασφαλίσει την πρόοδο και την βιωσιμότητα της ύπαρξης του χωρίς να θέτει ως προτεραιότητα του την προστασία του περιβάλλοντος; Επιπλέον θα μπορούσε άραγε σήμερα σε μια περίοδο όπου η φύση απειλείται ανοικτά από την ανθρώπινη κοινωνία, από αντίπαλος του ανθρώπου να γίνει σύμμαχος στον αγώνα του για κατάργηση της κοινωνικής εκμετάλλευσης; Τα δύο αυτά ερωτήματα τα οποία πρώτος έθεσε ο φιλόσοφος Herbert Marcuse, σχηματίζουν ένα ισχυρό αίτημα αμφισβήτησης ενός από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του ιστορικού ουμανισμού, που είναι η κυριαρχία του ανθρώπου επί των στοιχείων της φύσης. Ίσως λοιπόν σήμερα να κρίνεται επιτακτικά η ανάγκη όσο πότε άλλοτε στο παρελθόν να επαναδιατυπωθεί το περιεχόμενο των ουμανιστικών αξιών και να επικαιροποιηθεί στις απαιτήσεις των προκλήσεων του 21ου αιώνα. Ένας σύγχρονος νέος ουμανισμός, θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις συνθήκες μιας βιώσιμης ανάπτυξης στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, μέσω της διεθνούς συνεργασίας και της αμοιβαίας κατανόησης ανάμεσα στους λαούς και τους πολιτισμούς. Το δε νόημα του, συνεπάγεται μια ολιστική προσέγγιση επάνω στην ανθρώπινη πρόοδο. Σχηματίζοντας νέους τρόπου δράσης και σκέψης - και εδώ η τέχνη διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο – αντανακλά μια στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης όπου με σεβασμό σε κάθε μορφή ζωής επάνω στον πλανήτη, κατασκευάζονται κοινωνίες οι οποίες είναι ικανές να προσαρμοστούν σε κάθε αλλαγή ή πρόκληση.

​

Η στρατηγική αυτή κοινωνικά μεταφράζεται ως ένας αμοιβαίος σεβασμός στα επιμέρους, δηλαδή σε ένα  εκ φύσεως συμμετοχικό μοντέλο ανάπτυξης με διεθνή αναφορά όπου τα άτομα και οι κοινότητες παραμερίζοντας τις διαφορές της καταγωγής, της εθνικότητας, του πολιτισμού, της θρησκείας ή του φύλου, είναι ικανά να δημιουργήσουν μια ισχυρή και ειλικρινή δέσμευση για συνεργασία και πολυμερή προσέγγιση. Επομένως ένας νέος ουμανισμός για τον 21ο αιώνα, στοχεύει στην περιβαλλοντική προστασία, την κοινωνική ανάπτυξη και την οικονομική βιωσιμότητα, συμβάλλοντας έτσι στην κοινωνική ένταξη κάθε ανθρώπου σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας,  υπογραμμίζοντας την  μεταμορφωτική δύναμη της παιδείας, των επιστημών, του πολιτισμού και της επικοινωνίας. Νεο-ουμανιστικές θέσεις όπως η ελεύθερη πρόσβαση στη δημιουργικότητα και τη γνώση, η μείωση των εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα και η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, καθώς επίσης και η πρόβλεψη ενός πιο δίκαιου, ισότιμου και κοινωνικά προσανατολισμένου διαμοιρασμού του πλούτου που θα προωθεί μια περιεκτική κοινωνική ασφάλεια ενάντια στον χρηματοπιστωτικό αποκλεισμό, σήμερα θα πρέπει να αποτελούν ένα ισχυρό κριτήριο για τη διαμόρφωση κάθε είδους πολιτικής απόφασης. Αυτό το πλαίσιο ουσιαστικά περιγράφει τον μοναδικό ίσως δρόμο προόδου, αν θέλουμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο που εκπροσωπείται από μια ποικιλομορφία ταυτοτήτων, από μια ετερογένεια συμφερόντων και βασίζεται σε δημοκρατικές και πραγματικά ουμανιστικές αξίες.

​

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν εδράζεται και η φιλοσοφία των έργων που παρουσιάζονται στην έκθεση Πράσινο Πέρα(σ)μα.  Οι δεκατρείς συμμετέχοντες  διαμορφώνουν ένα σύνολο εικόνων που ανταποκρίνεται με ουσία στο διευρυμένο διάλογο που επιδιώκει να συστήσει η θεματική της έκθεσης.

​

Περισσότερα για την έκθεση και τους καλλιτέχνες.